Psycholog APLW: rodzic zawsze powinien pozostać rodzicem

06.11.2019 19.00, autor: JAKUB WYDRA, MICHAŁ GĄSIEWSKI, fot. ALEKSANDRA WÓR,

Katarzyna Wójcik pełni w Akademii Legii rolę psychologa. W przeszłości sama była sportowcem - jako zawodniczka pięcioboju nowoczesnego zdobywała medale mistrzostw Europy oraz wystąpiła na Igrzyskach Olimpijskich w Londynie (2012). W pierwszej części rozmowy z akademia.legia.com opowiedziała między innymi o roli rodzica w procesie szkolenia czy jakie postawy rodzicielskie mogą pomóc, a jakie zaszkodzić dziecku. Zapraszamy do lektury!

 

 

– Psychologia jest obecnie bardzo pożądanym obszarem, ponieważ środowisko sportowe dojrzało do tego, by nadać tej dziedzinie równie istotną rolę, co treningowi stricte fizycznemu. Praca nad psychiką jest dziś częścią całego procesu treningowego, obok treningu technicznego, motorycznego i taktycznego. Sam psycholog natomiast wspiera nie tylko zawodników w rozwoju, ale również cały sztab trenerski.

 

 

 

– Znaku równości bym nie postawiła, ale przygotowanie mentalne to jest element mojej pracy. Psychologia trochę szerzej patrzy na pewne kwestie i mogę powiedzieć, że przygotowanie mentalne jest uzupełnieniem treningu sportowego. To chciałabym podkreślić.

 

 

 

– Aktualnie moja rola polega w pierwszej kolejności na wspieraniu trenerów w rozwoju ich kompetencji. Wspieram oczywiście także zawodników, ale najczęściej to wsparcie odbywa się niebezpośrednio, bo przez rozmowę z trenerami. Zdarza się oczywiście również, że indywidualnie rozmawiam z chłopcami. Zawodnik może skontaktować się zarówno bezpośrednio ze mną, ale może też porzez trenera poprosić o takie spotkanie. Zdarza się również, że rozwiązujemy sytuacje poprzez kontakt z rodzicami.

 

 

 

– Na to, kto jakim człowiekiem się staje, wpływa bardzo wiele czynników. Nie możemy zapominać o tych najistotniejszych, czyli o rodzinie i środowisku, z jakiego się pochodzi. Akademia jest tylko jednym z czynników, ale nie jedynym i nie najważniejszym. Zależność tę określamy jako trójkąt:  trener, rodzic i zawodnik. W idealnej sytuacji, wszystkie te trzy elementy dobrze ze sobą współpracują i dążą do wspólnego celu. Jeśli my, jako Akademia, mamy w jakiś sposób pomóc w budowaniu „dobrego człowieka” w zawodniku, to przede wszystkim poprzez wyznaczanie pewnych wzorców zachowań i ich egzekwowanie, ale też wsparcie, pomoc w rozwiązywaniu jego problemów. To nie oznacza jednak, że rodzic odda syna do Akademii i przeniesie całą odpowiedzialność za wychowanie na klub. Dzieci najwięcej czerpią od rodziców i to, co wyniosą z domu, będą reprezentować przez całe swoje życie. Pewne rzeczy możemy oczywiście wypracować, ale nie zmienia to faktu, że środowisko rodzinne ma ogromną rolę w procesie wychowania. Nawet w sytuacji, gdy zawodnik na co dzień przebywa z dala od domu.

 

 

 

– Ta rola zmienia się wraz z wiekiem zawodnika. Im młodszy chłopiec, tym rola rodzica jest oczywiście większa. Do trzynastego/czternastego roku życia rodzic jest najistotniejszy. Wspiera go nie tylko pod względem mentalnym, ale również po względem organizacyjnym, finansowym. Później młody zawodnik zaczyna mieć inne autorytety, bardziej dostosowuje się do grupy i rówieśników. Nie oznacza to jednak, że rodzic przestaje być ważny. Po prostu jego wsparcie powinno być bardziej dobrowolne, czyli potrzebę tego wsparcia musi odczuwać przede wszystkim zawodnik. Rodzic powinien być na to otwarty i przygotowany, ale nie może naciskać.

 

 

 

 

 

– Nie chciałabym tak tego spłycać, ale myślę, że należy podkreślić, aby rodzice zwracali uwagę na to, jak dziecko reaguje na różne bodźce. Nie chodzi tutaj wyłącznie o wydarzenia z życia dziecka, ale również z życia rodziców czy szerzej, rodziny. Dzieci naśladują zachowania dorosłych, co ma z kolei duży wpływ na to, jak później sami będą się zachowywać. Istotne jest, jak rodzice zachowują się w trudnych sytuacjach, jak reagują, przykładowo, na kryzysowe wydarzenia w życiu. Ważne również, by rodzić dawał dobry przykład swoim stylem życia, chociażby wskazane byłoby, by dbał o swoje zdrowie poprzez ruch. Rodzic często nie zdaje sobie sprawy, że takie czynniki również mają wpływ na ich dzieci.

 

 

 

– Rodzic zawsze powinien zostać rodzicem. Nie trenerem, nie sędzią, ale rodzicem. Czyli główną jego rolą w trakcie meczu, ale i przed nim oraz po, powinno być zachęcanie i motywowanie dziecka. My, jako dorośli, powinniśmy również wspierać trenera, bo to jemu powierzyliśmy nasze dziecko na czas treningów i meczów. Kluczowe, by pamiętać, że cel trenera i Akademii jest dokładnie taki sam, jak cel rodzica i zawodnika. My w klubie również chcemy, by ich dziecko zostało profesjonalnym piłkarzem i grało na jak najwyższym poziomie. By tak się stało, potrzeba wzajemnego zaufania, spokoju i konsekwencji w pracy.

 

 

 

– To sprawa bardzo indywidualna, bo jak już często podkreślałam, każdy z nas jest inny. Dlatego istotne, by rodzić był uważny i obserwował swoje dziecko. Kluczowe jest, aby je poznał i uświadomił sobie, jak reaguje ono w danej sytuacji. Nie skupiajmy się od razu na wyniku. Jeśli widzimy, że reakcją na porażkę jest, na przykład, smutek, spuszczenie głowy, to w pierwszej kolejności warto zapytać, czy w ogóle chce ono o tym porozmawiać. Jeśli chce, to na początku wysłuchajmy, co ma do powiedzenia. Nie przedstawiajmy od razu naszego punktu widzenia, rozwiązania. Zróbmy to dopiero wtedy, gdy opadną w nim emocje. Ważna jest akceptacja emocji i tej sytuacji. Starajmy się nie mówić „nic się nie stało” bo to umniejsza ważności działania dziecka.

 

 

 

– Nie zapominajmy, że to rodzice ponoszą w pierwszej kolejności odpowiedzialność za swoje dziecko. Natomiast klub jest elementem wsparcia i uzupełnienia tego, jak młody zawodnik się rozwija. Akademia może wyznaczyć pewne zasady, standardy zachowania, postawić pewne oczekiwania, ale nie wychowa dziecka w stopniu, w jakim może, a właściwie powinien zrobić to rodzic.

 

 

 

– Najważniejszy jest ciągły kontakt z dzieckiem i z osobami, które sprawują nad nim opiekę na co dzień. Na pewno nie można zasypywać dziecka telefonami, ale trzeba dać mu wyraźnie do zrozumienia, że o nim pamiętamy i że jesteśmy czujni.

 

 

 

– Przede wszystkim zmiana zachowania. Szczególnie jeśli widzimy, że po przyjeździe do domu dziecko zachowuje się zupełnie inaczej, niż dotychczas. Inne sygnały są związane z ogólnym funkcjonowaniem dziecka, czy to w szkole, czy w bursie, jego zachowanie wobec innych, jego reakcje w tych miejscach. Przykładowo, dziecko zaczyna sprawiać problemy wychowawcze, z którymi do tej pory nie mieliśmy do czynienia. To sytuacja, w której należy reagować szybko, ale też z głową. Kluczowa jest szczera rozmowa z dzieckiem, wysłuchanie tego, co ma do powiedzenia. Zarzucanie go pretensjami czy karami może tylko pogorszyć sytuację. Umiejętność słuchania jest bardzo ważną cechą, zarówno dla rodzica, jak i trenera czy opiekuna.

 

 

 

 

- w jaki sposób psycholog wspiera trenera w procesie szkolenia

- czy typ osobowości zawodnika powinien mieć przełożenie na proces treningowy?

- dlaczego etap przejścia z juniora dla seniora jest tak trudnym doświadczeniem dla młodego zawodnika?