- Właściwy przekaz od trenera pomaga zawodnikowi się rozwijać

05.06.2019 19.00, autor: JAKUB WYDRA, fot. ALEKSANDRA WÓR,

- Nasz program szkolenia zakłada pewne zasady co do formy i treści, które przekaz trenera do zawodnika musi spełniać w trakcie meczu. Trener powinien podpowiadać zawodnikowi tylko wtedy, gdy nie ma on piłki przy nodze. Przekaz ma mieć charakter przypomnienia, bez którego gracz nie przyswoi danego zachowania, bo na początku nie zawsze będzie o nim pamiętał. Rolą trenera jest pomóc mu w trakcie gry właśnie poprzez przypominanie o pożądanym zachowaniu do momentu, gdy wejdzie mu ono w nawyk - wyjaśnia Piotr Urban.

 

W ostatnich dniach internet obiegł film, na którym uchwycone zostały komunikaty trenera Legii U15 Rafała Gębarskiego do zawodników w trakcie meczu Centralnej Ligi Juniorów z Polonią Warszawa.

 

 

 

 

– Ten filmik bardzo nam pomógł, bo stał się kolejną okazją, by w gronie trenerów Akademii poruszyć temat komunikacji z zawodnikami podczas gry. Oczywiście, już od pewnego czasu pracujemy nad tym aspektem razem z trenerami, nie jest to dla nas nowy temat. Wielokrotnie na wewnętrznych warsztatach poruszaliśmy kwestię właściwego przekazu dla zawodnika, a zachowanie trenera Gębarskiego w czasie meczu z Polonią było dokładnie takie, jakiego oczekujemy – podkreśla Piotr Urban, koordynator U13 – U18 Akademii Legii.

 

 

Dlaczego przekaz trenera w trakcie meczu jest tak ważny z punktu widzenia rozwoju zawodników?

 

– Trener w Akademii musi przede wszystkim pomagać zawodnikom podczas meczu. Pomaga wtedy, kiedy daje dużo pozytywnego feedbacku, a nie wyłącznie krytykuje za popełniane błędy czy niecelne zagrania. Trener nie musi przypominać zawodnikowi, że coś mu nie wyszło - po pierwsze on doskonale zdaje sobie z tego sprawę, a po drugie nie popełnił błędu celowo. Nie chodzi jednak wyłącznie o to, co i jakim tonem mówi trener, ważna jest również mowa ciała. Jeżeli nawet nic nie powie, ale na przykład kopnie w złości butelkę z wodą, zawodnik to widzi i być może więcej nie podejmie ryzyka, nie zdecyduje się na nieszablonowe zagranie, ale będzie wybierał wyłącznie bezpieczne rozwiązania. Młody chłopak po nieudanym zagraniu najczęściej pierwsze co robi, to patrzy na trenera. Dlatego niewłaściwa reakcja szkoleniowca może zadziałać jak hamulec dla kreatywności i odwagi zawodników. A wtedy przestaną się oni rozwijać – wyjaśnia Urban.

 

– Nie chodzi o to, by trener w pracy z zawodnikami mówił tylko o pozytywach, a już w szczególności nieadekwatnie chwalił. Młody chłopak nie może być wyłącznie głaskany, musimy rozmawiać z nim również o jego błędach. Kluczowe jest jednak kiedy i w jaki sposób będziemy mu to komunikować. Jeśli w trakcie meczu zawodnik popełni błąd, a ty będziesz wymieniał mu, co zrobił źle, przekaz będzie zbyt długi i zbyt negatywny. Wtedy zawodnik ani nie będzie rozumiał twojego komunikatu, ani nie będzie pod grą. Zabieramy wówczas uwagę gracza na coś, co i tak nie wpłynie na niego pozytywnie podczas spotkania. Błędy najlepiej omawiać po meczu, na spokojnie i bez niepotrzebnych emocji – dodaje koordynator.

 

– Nasz program szkolenia zakłada pewne formy przekazu, pewne zasady, które musi ów przekaz spełniać co do formy i treści. Ponadto na bieżąco analizujemy postawę trenerów w trakcie meczów czy treningów. Losowo nagrywamy zachowania poszczególnych opiekunów drużyn Akademii - właśnie po to, by później na bazie materiału wideo móc razem z danym trenerem przeanalizować i przedyskutować jego komunikację z zawodnikami. Przykładowo, jeden z naszych trenerów na ostatnie mecze sezonu dostał zadanie kontrolowania ilości uwag dawanych zawodnikom w trakcie gry. Otrzymał limit uwag, które może wygłosić, a pozostali członkowie sztabu zobowiązani są do liczenia tych interwencji w czasie spotkania. Jeżeli trener wyczerpie limit, wszystkie pozostałe uwagi może jedynie zanotować i poruszyć z zawodnikami po meczu. To pozwoli mu nauczyć się lepiej selekcjonować informacje, które przekazuje graczom, a co za tym idzie jakość tych uwag oraz ich wpływ na postawę zawodników będzie bardziej zadowalający.

 

 

 

 

W komentarzach pod filmem pojawiły się zarzuty, że trener nadmiernie „steruje” zawodnikami w czasie meczu. Odmiennego zdania jest Piotr Urban, który podkreśla czym różni się wartościowy przekaz od „sterowania” graczami:

 

– Trener powinien podpowiadać zawodnikowi tylko wtedy, gdy nie ma on piłki przy nodze. Przykładowo, futbolówka jest na lewej stronie, ale prawy obrońca nie zamyka akcji - wówczas trener może wysłać do tego zawodnika komunikat, że w takiej sytuacji musi on podążać za akcją. Ten przekaz ma charakter przypomnienia, bez którego zawodnik nie przyswoi danego nawyku. Kiedy młody chłopak uczy się czegoś nowego, na początku nie zawsze o tym pamięta lub nie potrafi trafnie ocenić, kiedy zachować się w dany sposób. Rolą trenera jest pomóc mu w trakcie gry właśnie poprzez przypominanie o pożądanym zachowaniu. O ile na początku tych komunikatów będzie sporo, to z czasem zawodnik będzie automatycznie zachowywał się tak, jak od niego oczekujemy. Kierujemy do zawodnika uwagę raz, potem drugi, ale za trzecim czy czwartym razem sam będzie już pamiętał, jak powinien się zareagować w danej sytuacji. W ten sposób pomagamy mu się rozwinąć, przyswoić wartościowy nawyk, nauczyć samodzielnie analizować sytuację i wybierać odpowiednie rozwiązania. To zaprocentuje w piłce seniorskiej, gdzie doradcza rola trenera w czasie meczu jest już mocno ograniczona – tłumaczy Urban.

 

– Kiedy zawodnik jest w posiadaniu piłki, trener nie powinien wskazywać mu konkretnych rozwiązań. Nie może mówić mu do kogo ma podać albo czy ma zagrać po linii, czy na wolne pole czy wejść w drybling. Po pierwsze zawodnik musi potrafić samemu znaleźć najlepsze rozwiązanie w trakcie gry, musi samodzielnie myśleć. Po drugie dawanie gotowych rozwiązań zabija kreatywność, a dla nas kształtowanie tej cechy ma kluczowe znaczenie w szkoleniu młodych piłkarzy – dodaje.

 

 

 

 

– Ktoś może jednak zwrócić uwagę, że na filmie trener Gębarski krzyczy do zawodnika, który posiada piłkę. Komunikat ten brzmi „prosta gra”. To również ma charakter przypomnienia, a nie instrukcji - trener nie mówi zawodnikowi, że ma się zachować w konkretny sposób, do kogo ma podać, ale przypomina mu, że najważniejsze jest utrzymanie się przy piłce, a temu sprzyja najczęściej proste granie.

 

– Rafał Gębarski przypomina zawodnikom w trakcie gry o fundamentach naszego programu szkolenia oraz o nawykach, które nasi chłopcy muszą prezentować na boisku. Dlatego słyszymy uwagi typu "graj do przodu" (szukanie gry ofensywnej zawsze, gdy jest to możliwe), "na swoich warunkach" (kontrola gry, dominacja) czy "robimy ciasno!" (wysoki pressing). Dokładnie tego oczekujemy od trenera w czasie spotkania - pomagania zawodnikom poprzez przypominanie. Na tym polega rola trenera - musi bodźcować pewne zachowania do momentu, aż wejdą one zawodnikom w krew. Tylko w ten sposób wypracujemy nawyki, których oczekujemy od naszych graczy – wskazuje Urban.

 

 

O czym więc trener musi pamiętać formułując przekaz do zawodnika w czasie spotkania?

 

– Komunikat trenera do zawodnika w trakcie gry musi być zwięzły, bo inaczej do niego nie trafi. Nawet jeśli ma mu do przekazania coś negatywnego, to musi zakończyć ten przekaz pozytywem. Inaczej zawodnik może stracić pewność siebie lub zniechęcić się do odważnej, kreatywnej gry. Podkreślamy też, aby trener dążył do stanu, gdy zamiast wskazywać zawodnikowi konkretne zachowanie, np. „zamykaj!”, będzie mógł jedynie krzyknąć jego imię, by pobudzić go do myślenia, zwrócić jego uwagę. Wtedy gracz sam zaobserwuje, co w jego zachowaniu jest nie tak i jakiej reakcji wymaga sytuacja boiskowa. Wówczas to on podejmuje decyzję, a nie trener zamiast niego – podsumowuje koordynator.